Donanım Değil, Mimari Belirler – Ama Paket Yazılımda Mimari Sizin Elinizde Değil
Performans Satın Alınmaz, Tasarlanır

Donanım Değil, Mimari Belirler – Ama Paket Yazılımda Mimari Sizin Elinizde Değil

Bu rehber, ERP, muhasebe, stok veya satış yönetimi gibi paket yazılımları kullanan işletme sahipleri, IT yöneticileri ve danışmanlar için hazırlanmıştır.

Amaç, donanım yatırımlarının neden sınırlı sonuç verdiğini ve gerçek performans artışı için nasıl bir yaklaşım gerektiğini anlatmaktır.

 

Giriş: Temel Yanılgı

“İyi donanım, kötü mimariyi kurtaramaz. Ama iyi mimari, orta düzey donanımla harikalar yaratır.” Bu kural, özellikle ERP, muhasebe ve depo yazılımları gibi paket sistemler için geçerlidir. Birçok kullanıcı, yavaş çalışan raporların çözümünü daha hızlı sunucular, daha fazla RAM veya daha iyi işlemcilerde arar. Ancak acı gerçek şudur: Ne kadar güçlü donanım koyarsanız koyun, paket yazılımlarda rapor hızı belirli bir seviyenin üstüne çıkamaz.
Neden? Çünkü performansın %80’i veri modeli ve sorgu stratejisinden gelir. Bu strateji ise paket yazılımın içinde sabittir ve sizin kontrolünüzde değildir. Donanım sadece bir “taşıyıcıdır”; mimari doğru değilse, en pahalı sistem bile boğulur.
Bu noktada bir yanılgıyı daha düzeltmek gerekir:
Yavaş raporların sorumlusu ne yazılım evi ne de destek ekibidir.
Çünkü performansın asıl belirleyicisi olan veri modeli, indeksleme yapısı ve sorgu mimarisi yazılımın çekirdeğinde yer alır ve kullanıcı ya da destek personeli tarafından değiştirilemez.
Dolayısıyla, performans sınırına ulaşıldığında suçlanacak bir taraf değil, doğal bir mimari limit vardır.

 1- Donanım İyileştirir, Ama Dönüştürmez

Paket yazılımlarda donanım yükseltmek, performansı lineer olarak artırmaz. Sadece mevcut mimarinin izin verdiği üst sınıra biraz daha yaklaştırır.
Donanım Seviyesi
Tipik 10 Yıllık Veride Rapor Süresi
Orta seviye sunucu
5 – 15 dakika
En üst seviye sunucu
1 – 5 dakika
1 Saniye?
Paket yazılım mimarisi ile mümkün değil
Eğer sorgunuz her seferinde 10 yıllık ham veriyi tarıyorsa, 500 GB/s disk hızı, 1000 çekirdek ve 2 TB RAM bile 1 saniyelik cevap için yetersiz kalacaktır. Çünkü darboğaz, donanımda değil, I/O, indeksleme ve sorgu planlama seviyesindedir.
  1. Paket Yazılımların Doğası: Neleri Sunar, Neleri Sunmaz?
Paket yazılımlar, adı üstünde, genel ihtiyaçlara hitap etmek için tasarlanmıştır. Güçlü oldukları ve zayıf kaldıkları alanlar nettir:
Özellik
Paket Yazılımda Durum
Günlük fiş/giriş-çıkış işlemleri
✅ Mükemmel (OLTP için optimize)
Standart, önceden tanımlanmış raporlar
✅ Sorunsuz
10 yıllık veride anlık, özgür analiz
❌ Mimari izin vermez
Özet tablo / önbellek katmanı
❌ Genelde yoktur
Özel sorgu optimizasyonu
❌ Sizin kontrolünüzde değil

Sonuç: Paket yazılım, günlük operasyonel işler için tasarlanmıştır. Ağır analitik raporlar ise farklı bir mimari katman gerektirir.

 Bu yüzden, yazılım firmalarından “daha hızlı rapor” beklentisi çoğu zaman gerçekçi değildir.
Onlar size çözüm üretmek ister, ancak yazılımın mimarisi izin vermez.
Gerçek çözüm, yazılımı değiştirmekte değil, ona destek olacak doğru katmanı eklemektedir.
  1. Gerçek Çözüm: Mimariyi Değiştirmek Yerine, Katman Eklemek
Hiçbir danışman veya IT ekibi, bir paket yazılımın (Logo, Netsis, SAP vb.) iç mimarisini kökten değiştiremez. Bu, yazılımın çekirdek mantığı ve lisanslama ile çelişen bir risktir.
Tek kalıcı ve gerçekçi çözüm, sisteme dışarıdan bir “analitik katman” eklemektir.
Donanım Yükseltme → %20-30 hız artışı
Analitik Katman (ETL + Özet Tablolar) → %1000+ hız artışı
Bu çözümün temeli şu üç adıma dayanır:
Adım
Açıklama
1. Paket Yazılımı Olduğu Gibi Bırakın
Günlük işler için zaten yeterli ve güvenilirdir. Onun işini yapmasına izin verin.
2. Veriyi Düzenli Olarak Dışarı Çıkarın
ETL (Extract, Transform, Load) süreçleri ile veriyi günlük veya anlık olarak paket yazılımın veritabanından alın.
3. Dış Sistemde Özet Tablolar ve Raporlar Kurun
Raporlarınızı, bu özelleştirilmiş dış sistemden çalıştırın.

Örnek Senaryo:

  • Paket Yazılım: Mikro, Logo, Netsis, SAP
  • Dış Analitik Katman: Qlik Sense,  Power BI
  • Sonuç: 5 dakika süren bir rapor, 1 saniyenin altına iner.
Bu nasıl mümkün olur? İşte burada teknik mimari devreye girer:
  • Özet Tablolar (Materialized Views): Ham veri, periyodik olarak (dakika, saat, gün bazında) önceden özetlenir. Rapor, 500 GB’ı değil, 10 MB’lık bu özet tabloyu tarar.
  • OLAP Veritabanları: ClickHouse gibi columnar veritabanları, analitik sorgular için inanılmaz hız sağlar.
  • Bellek İçi Önbellek: Sık sorgulanan metrikler Redis gibi sistemlerde tutulur.

 4- Yatırımınızı Doğru Yere Yapın: Donanım mı, Mimari mi?

Kısıtlı bütçenizi nereye harcayacağınızı belirlerken aşağıdaki karşılaştırma size yol gösterebilir:
Yatırım Türü
Beklenen Sonuç (Örnek)
Etkisi
Donanım (Daha İyi Sunucu, RAM, SSD)
Rapor 5 dk → 1 dk
Kısa vadeli, sınırlı bir rahatlama. Mevcut sistemin potansiyelini sonuna kadar zorlarsınız.
Dış Raporlama Sistemi + ETL Süreci
Rapor 5 dk → 1 sn
Kalıcı ve dönüştürücü bir çözüm. Analitik kabiliyetleriniz katlanarak artar.

Donanım = Kısa vadeli rahatlama. Dış Katman = Uzun vadeli çözüm.

 🧩 Son Söz

Paket yazılımlar kötü değildir; sadece amaçları ve sınırları bellidir.
Onlar, günlük operasyonlarınız için güvenilir iş ortaklarıdır.
Ama anlık analiz, stratejik karar ve ileri seviye raporlama için farklı bir mimari gerekir.

💬 Bir Gerçek Daha: Suçlu Yok, Sınır Var

Bu tablo kimsenin hatası değildir.
Paket yazılım evleri ve destek ekipleri, kendi sistemlerinin sınırları içinde en iyi hizmeti sunmaya çalışırlar.
Ancak bir yazılım, mimarisinin izin verdiği kadar hızlı olabilir.
Performans sorunlarını kişilere veya firmalara yüklemek yerine, sistemin doğasını anlamak gerekir.
Sorun değil, doğal bir sınır vardır.
Çözüm ise o sınırın dışına çıkacak yeni bir katman tasarlamaktır.

💡 Unutmayın:
“İyi donanım, kötü mimariyi kurtaramaz.
Ama iyi mimari, orta düzey donanımı uçurur.”

Kaynaklarınızı paket yazılımı zorlamak yerine, onunla uyumlu çalışan analitik bir katmana ayırın.
O zaman hem sistemlerinizin dengesi bozulmaz, hem de saniyeler içinde yanıt veren raporlara sahip olursunuz.
Yazan: Özgür GÜLER – White Eagles
Business Development Manager / Software Developer Manager